تحقق پیش‌نیازهای «مراقبت‌های اساسی سلامت»(PHC) در برابر کرونا؛ ۴ ماه معادل ۴۰ سال
شفقنا- دکتر مهدی مزرعه شاهی، متخصص طب اورژانس در یادداشتی که برای شفقنا ارسال با موضوع تحقق پیش نیازهای «مراقبت‌های اساسی سلامت»(PHC) در برابر «کرونا»؛ «۴ ماه» معادل «۴۰ سال» کرده آورده است:
سطر اول:
داستان اولین «تشخیص» قطعی یک مورد ابتلای کرونا در قم توسط یک پزشک عمومی:
حدود ۴ ماه قبل پس از مشاهده شدن علایم حاد تنفسی در یکی از «اعضاء خانواده» دکتر مولایی و عدم تاثیر درمانها در سیر بالینی بیمار که برادر پزشک قمی یاد شده میباشد؛ پس از یک دوره درمان متاسفانه فوت می نماید.
دکتر محمد مولایی با مطرح نمودن احتمال فرضیه میکروبی یا ویروسی بودن تابلوی بیماری و مشخصا «ویروس کووید نوزده» پیشنهاد انجام تست کرونا را برای برادر خویش به همکاران تخصصی کادر درمان مطرح مینماید.
طرح این پیشنهاد ابتدا با مقاومت از سوی پزشکان متخصص و فوق تخصص مسول درمان مواجه و با بیان این نکته که بیمار کرایتریاهای تعیین شده و ابلاغی از سوی وزارت متبوع(مسافرت به کشور چین و یا تماس با فرد مسافرت کرده به چین و…)را نداشته ابتدا انجام تست برای بیمار را مفید فایده نمیدانند که در نهایت
و با اصرار و پافشاری از سوی ایشان و برادر دیگرشان (که متخصص رادیولوژی و ریاست دپارتمان رادیولوژی استان قم میباشند)موفق به توجیه و اقناع همکاران متخصص دخیل در درمان شده و تست کرونا برای ایشان انجام می شود.
در تاریخ سی ام بهمن ماه نتیجه مثبت آزمایش کرونا بهمراه چک مجدد به سمع و نظر وزیر بهداشت جناب دکتر نمکی می‌رسد و ایشان دستور انعکاس خبر انتشار و بروز این بیماری را در استان قم مطرح و همان روز تیم کارشناسی قوی با حضور معاونت درمان وزارت را جهت بررسی شرایط به قم گسیل می دارند.
سطر دوم:
ضرورت غیر قابل انکار امروز؛
۱_ تغییر نگرش و اصلاح ساختاری در وزارت بهداشت و
۲_ لزوم احیاء
و تقویت «مراقبت های اساسی و اولیه سلامت» (PHC)میباشد.
که از اجزای اساسی آن استقرار «ساختار سطح بندی شده» خدمات؛ «نهاد نظام ارجاع» و «پزشک خانواده» در سراسر نظام سلامت کشور میباشد.
سطر سوم:
امروز بطور روشن میتوان ادعا کرد که طی مدت قریب به چهار ماه گذشته ؛ نظام سلامت ایران در شرایط پاندمی کرونا با همت و عزم ملی و رشادت کادر خدوم بهداشت و درمان؛ شاهد موفقیت ها و حصول زمینه های بسیار مساعدی در جهت اصلاح و تقویت ساختار نظام سلامت کشور بوده که این نوید میتواند و باید عزم همه مسولان کشور و دست اندرکاران نظام سلامت را برای ایجاد اصلاحات جدی در ساختار سلامت که یکی از مهمترین آنها استقرار« پزشک خانواده»با تحقق همه جانبه ی پیش نیازهای لازم آن میباشد را برانگیخته و متحد نماید.
سطر چهارم:
مساعدتر شدن زمینه های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با نظام سلامت در ایام چهار ماهه اخیر:
الف)از منظر جنبه های مشارکت مردمی:
۱_توجه بیش از پیش به اهمیت موضوع سلامت(Health)؛ آموزش های مرتبط و رعایت مسایل و نکات بهداشتی
۲_کاهش قابل توجه در مراجعات بی مورد و غیر ضرور به مراکز درمانی و تشخیصی به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری واگیر کرونا
۳_گسترش و تقویت روحیه همدلی؛ یاری و حمایت از همنوعان بویژه افراد ضعیف و ناتوان از نظر مسایل مالی؛ فرهنگی و اجتماعی
۴_همکاری کم نظیر مردمی در ثبت الکترونیک آمارهای مورد نیاز ساختار سلامت در سامانه سیب بعنوان مقدمه بسیار ضروری در تشکیل «پرونده الکترونیک سلامت».
۵_بسیج نیروهای مردمی و داوطلب در بخشها و رسته های فنی- تخصصی و کارشناسی و نیز نیروهای پشتیبانی در همه زمینه های بهداشتی؛ بهداشت محیط ؛درمانی ؛آموزشی و تحقیقاتی
ب)جنبه های حاکمیتی:
۱_عنایت و توجه جدی مسولین ارشد کشوری و لشکری؛ مدیران ارشد نظام؛ سران قوا و در رأس حمایت‌های بی‌دریغ مقام معظم رهبری در رسیدگیِ با اولویت بالا به نیازها؛ مشکلات و موانع موجود در مسیر حفظ و تامین سلامتی جامعه و مردم
۲_همگرایی و همکاری مثال زدنی بخشهای مختلف و مرتبط با موضوع سلامت موجود در حاکمیت با یکدیگر و با محوریت و سکانداری وزارت بهداشت در کنترل بیماری کرونا
سطر پنجم:
باید این واقعیت تلخ را مد نظر قرار داد که متاسفانه از سالیان قبل و در دولتهای مختلف تا کنون اقداماتی ناقص و از سر رفع تکلیف و یا عجولانه(اگر نگوییم بعضا عامدانه و با روش بد دفاع کردن و بدنام کردن طرح ) و با شعار استقرار طرح جامع «پزشک خانواده» انجام شده که بهیچوجه کارشناسی نبوده و با بودجه و تشکیلات مورد نیاز و کافی به آن پرداخته نشده که آخرین آنها در “طرح تحول سلامت ” در ساختارهای بهداشتی در چند استان از جمله در شیراز و مازندران مراحل پایلوت خود را میگذراند که مع الأسف بدلیل عدم جدیت و اهتمام کافی و مورد توجه قرار نگرفتن همه نیازها و منافع همه ارکان سلامت ، تنها شبحی از طرح “پزشک خانواده” را به اجرا و نمایش گذاشته که نتایج مورد نظر و توقع را بطور شایسته برآورده نخواهد کرد و نگفته پیداست که در آینده نه چندان دور مستمسکی برای پیچیده شدن أبدی طومار طرح«پزشک خانواده»و موجب به تاریخ پیوستن آن در حذف کامل از نظام سلامت ایران خواهد بود.
سطر ششم:
در این موقعیت زمانی که به زعم صحیح کارشناسان همه گیر شناسی تا حداقل یکسال آتی ، کشور و همه ارکان آن درگیر بیماری کرونا خواهد بود،
لازم است با همت همه دلسوزان از مسئولان عالی و ارشد کشور تا وزرا و مدیران وزارت بهداشت و وزارتخانه های مرتبط با مقوله سلامت جامعه یکبار برای همیشه طرح«پزشک خانواده» بصورت کامل و با همه تمهیدات و پیش نیازهای لازم لااقل بصورت پایلوت دقیق در چند نقطه کشور و با “هدف کنترل کرونا ” و “جلوگیری از مرگ و میر و ابتلائات بیشتر “ناشی از این بیماری خطرناک واگیر در کشور اجرا و مستقر گردد.
سطر آخر:
حقیقت اینست که بر اساس نظرات کارشناسانه و علمی سازمان بهداشت جهانی یکی از روش های قطعی ، موثر و تجربه شده کنترل بیماریهای واگیر شبیه کرونا با “اجرای دقیق و نظارت مستمر طرح پزشک خانواده” و با ایده “حمله به ویروس و تشخیص سریع و بموقع موارد ابتلا، ردگیری آن موارد، قرنطینه؛ درمان موارد خفیف تا متوسط بیماری در سطح منازل یا نقاهتگاه ها، انجام مراقبت دقیق و مستمر از بیماران دارای فاکتور خطر(از جمله سالمندان، مبتلایان به بیماریهای مزمن ار قبیل مرض قند و فشارخون و بیماران قلبی عروقی،بیماران مبتلا به نقص ایمنی و سرطان
“در منزل ” یا “نفاهتگاه” و جلوگیری از گسترش موارد بیماری به همه سطوح جامعه و درگیر شدن بیمارستانها و مراکز درمانی میباشد.
ضمن اینکه بیمارستانهای شهرها(بجز تعداد محدودی از آنها که در هر شهر به درمان کرونا اختصاص می یابند) باید اصطلاحا سفید و عاری از ویروس باشند تا بتوانند خدمات درمانی معمول و جاری خود را برای بیماران غیر کرونایی به بهترین شیوه ارایه نمایند.
همچنین ، نکته مهم دیگر این است که در صورت بروز همزمان حوادث و سوانح و یا وقوع بلایای طبیعی احتمالی میزان تلفات افراد مصدوم ناشی از حوادث بدلیل اشغال بودن یا آلوده بودن همه مراکز درمانی شدت بیشتری نیافته و به حداکثر ممکن خود نرسد.
امید که این چند سطر توانسته باشد تا دلسوزان و مسئولان جامعه و عموم آحاد مردم و گروههای پزشکی و بهداشتی درمانی را اقناع نموده و با ایجاد همت و خواست جمعی و توجه همگان به منافع جمعی و سلامت جامعه
از گذر «تهدید» کرونا «فرصت»بی بدیل “اصلاح ساختار و تقویت” نظام سلامت جامعه بطور عادلانه و در همه سطوح و آحاد آن در جهت حفظ و ارتقاء سلامت عمومی جامعه ایفا نماید.
یادمان باشد که موارد فوت از این بیماری را فقط به شکل عدد و رقم و نگاه خشک و بی روح آماری نبینیم!
تک تک آنها در هر شرایط جسمی ، بیماری و یا سالمندی باشند قطعا از سرمایه های ارزشمندو بی بدیل خانواده بزرگ و گسترده ایرانی در جای جای این مرز پر قدر و گوهرند.
مهدی مزرعه شاهی
ششم مردادماه یکهزار و سیصد و نود و نه
منبع: شفقنا
